In een eerder blog vertelde ik dat het Chinees twee soorten schrift heeft, Traditioneel Chinees en Vereenvoudigd Chinees. Ook gaf ik tips over welke u het beste kunt kiezen als u een tekst naar het Chinees wilt laten vertalen. Maar hoe komt het eigenlijk dat het Chinees twee schrijfsystemen heeft, terwijl het als gesproken taal (of eigenlijk: talengroep) niet minder dan tien verschillende dialecten kent?
Een symbool per woord
Het eerste dat je moet begrijpen over het Chinese schrift, is dat er een ander systeem achter zit dan wij hebben. Het is niet zo dat ze een symbool hebben per geluid, en dat ze die geluiden dan combineren om een woord te maken, zoals wij dat doen. In plaats daarvan hebben ze voor elk woord een apart teken, dit noemen we een karakter. Dit systeem heeft een groot minpunt, namelijk dat er zeer veel verschillende karakters zijn die kinderen uit hun hoofd moeten leren. De gemiddelde Chinees kent ongeveer 3000 karakters, en dat moet ook, want met minder kennis kun je in China niet goed genoeg lezen en schrijven om het in het dagelijkse leven te kunnen redden. Vergelijk dat met de 26 letters in ons alfabet, en je kunt begrijpen dat de basisschool in China wat zwaarder is dan bij ons!
Wat zo tof is aan dit systeem, is dat het niet uitmaakt hoe je een woord zegt om het te kunnen lezen. Bijvoorbeeld: een Nederlander zegt “huis” en een Fransman zegt “maison”. Een Nederlander die nooit Frans heeft geleerd zal het geschreven woord “maison” niet kunnen begrijpen. Maar twee Chinezen uit verschillende gebieden, die allebei een heel ander dialect spreken en elkaar niet kunnen verstaan, zullen toch allebei begrijpen dat dit karakter: 舍 “huis” betekent.
Toch is het allemaal niet zo heel eenvoudig. Gedurende de eeuwen hebben de Chinezen zich gerealiseerd dat één karakter voor élk woord teveel is voor het geheugen (stel je voor dat we het in het Nederlands zo zouden doen, de Dikke van Dale heeft 240.000 woorden, dus dat is hoeveel karakters je zou moeten leren!) dus gingen mensen tekens combineren. Soms zijn die combinaties (voor ons) logisch, theepot is bijvoorbeeld 茶壶, het symbool voor thee gevolgd door het symbool voor pot. Maar soms is het niet zo logisch, en zelfs vermakelijk, “trein” is bijvoorbeeld 火车, wat letterlijk “vuurwagen” betekent, computer is 电脑, “elektrisch brein” en “gesprek” is 谈话; “kletspraat”. Daarmee heeft een Chinees karakter vaak meer de functie van een lettergreep dan van een woord.
Maar toch, het systeem van “een teken per woord” betekent dat Chinese mensen, die dus tien verschillende dialecten spreken, slechts één schrift nodig hebben. En dat is best cool.
Waarom zijn er dan twéé schriften?
Wacht… één schrift? Maar waarom zijn het er dan toch twee? Dat is een politieke keuze geweest: in 1949 besloot de Volksrepubliek China dat het Traditioneel Chinese systeem te ingewikkeld was voor veel mensen om goed te leren. Dus hebben ze een simpeler schrift gemaakt, dat ze de treffende naam “Vereenvoudigd Chinees” hebben meegegeven.
De andere regio’s die Traditioneel Chinees gebruikten, namelijk Taiwan, Singapore en Hongkong, hebben deze switch niet gemaakt. Zo komt het dat de twee systemen nu beide bestaan.
Kunnen mensen die Traditioneel Chinees kunnen lezen ook Vereenvoudigd Chinees lezen?
Ja, al kost het ze wel een beetje moeite. Maar de symbolen zijn over het algemeen versimpelde versies van de symbolen die zij al kennen, en de symbolen die heel anders zijn laten zich dan raden door de context. Ook is het zo dat er, vooral in Hongkong, erg veel reclame is in Vereenvoudigd Chinees, dus de mensen daar zijn eraan gewend om dit schrift vaak om zich heen te zien.
Iemand die Vereenvoudigd Chinees leest kan misschien ook wel Traditioneel Chinees lezen, maar de Chinezen die ik heb gesproken zijn het erover eens dat dit toch veel moeilijker is dan andersom.
Hoe zit het dan met Mandarijn en Kantonees?
Sommige mensen denken dat het dialect Mandarijn samen gaat met het schrift Vereenvoudigd Chinees en dat het dialect Kantonees samengaat met Traditioneel Chinees. Dit idee is ontstaan omdat Mandarijn het grootste dialect is in de Volksrepubliek China (waar Vereenvoudig Chinees wordt gebruikt) en Kantonees het grootste dialect in Hongkong (het gebied dat in 1997 teruggeven werd aan China door het Verenigd Koningkrijk, maar waar nog steeds Traditioneel Chinees wordt geschreven). Maar dit idee klopt dus niet, zoals je in de tabel hieronder kunt zien:
| Land | Schrift | Gesproken taal |
|---|---|---|
| China | Vereenvoudigd | Mandarijn |
| Hong Kong | Traditioneel | Kantonees |
| Taiwan | Traditioneel | Mandarijn |
| Singapore | Vereenvoudigd | Mandarijn |
Toch niet zo simpel
Nu heb ik het hele bovenstaande stuk betoogd dat de gesproken en de geschreven Chinese talen niet aan elkaar gebonden zijn, en nu ga ik dat toch een beetje terugnemen. Gewoon, om het nog wat ingewikkelder te maken.
Het was dus zo dat het schrift bedacht was met het idee om per woord een karakter te hebben, zodat elk karakter een betekenis had. Maar toch is het over de eeuwen ook gebruikelijk geworden om een karakter te gebruiken voor de uitspraak van dat karakter. Een mooi voorbeeld hiervan is dat in het Kantonees het woord voor “film” als “fei-lam” wordt uitgesproken (een leenwoord uit het Engels dus), waardoor veel mensen in Hongkong dit woord schrijven door het symbool voor een woord dat een beetje klinkt als “fei” (en dat eigenlijk iets als “bescheiden” betekent) combineren met een woord dat klinkt als “lam” (wat onder andere “bos” betekent). Uiteindelijk wordt het dan 菲林, fei-lam, film. De officiele schrijfwijze in Traditioneel Chinees is 膠卷. Dat ziet er dus heel anders uit.
Als je je naam ooit in het Chinees hebt laten opschrijven, zul je ook weten dat Chinezen hun tekens ook kunnen gebruiken voor hun klanken. De persoon die jouw naam opschrijft zal de klanken van je naam nemen, de lettergrepen dus, en zal nadenken welke Chinese tekens een beetje hetzelfde klinken. Aangezien er vaak meerdere tekens zijn die hetzelfde klinken, is het waarschijnlijk dat de ene Chinees je naam anders zal schrijven dan de andere.
Het Chinees heeft een probleem
Het Chinese schrijfsysteem, dat zo slim inzette op de betekenis van hele woorden, waardoor mensen die verschillende dialecten spraken toch hetzelfde schrift konden delen, heeft nu meer en meer woorden die toch gebaseerd zijn op hun klank. Hierdoor kan iemand die Mandarijn spreekt het schrift van een Kantoneesspreker niet meer goed lezen. Dit is vooral een “probleem” in Hongkong, waar veel mensen woorden schrijven op basis van klank, waardoor andere Chinezen het Chinees uit Hongkong vaak niet kunnen lezen.
Mandarijn, het grootste dialect in China, heeft de meeste overlap tussen de klanken die ze spreken en de manier waarop ze schrijven. De sprekers van het Mandarijn hebben het dus het gemakkelijkst om het Chinese schrift te lezen. Interessant genoeg is het zo dat veel Chinezen zeggen “mensen uit Hongkong kunnen niet goed Chinees schrijven”. Hun oplossing voor dit probleem is dat deze mensen, die Kantonees spreken, dan maar Mandarijn moeten leren…
Over naar een nieuw systeem?
Er zijn ook Chinezen die zeggen dat het systeem zoals wij dat kennen (met een teken voor een klank in plaats van voor een woord) veel beter is, en dat China naar dat systeem over zou moeten stappen. Er is zelfs al een vorm met Latijnse letters ontwikkeld, Pinyin. Kun je je voorstellen wat een enorme operatie dat zou zijn? Het zou ook een traditiebreuk zijn van een formaat dat wij ons niet kunnen voorstellen, het Chinese schrift bestaat immers al meer dan drieduizend jaar.
Vertalen naar het Chinees
Het lijkt er dus op dat de wereld nog een tijdje behoefte heeft aan vertalers die zowel Traditioneel Chinees als Vereenvoudigd Chinees kunnen schrijven. Interlex Language Services biedt vertalingen aan naar zowel Traditioneel als Vereenvoudigd Chinees, voor een aardige prijs. Vraag nu vrijblijvend een offerte aan en ontdek het zelf!
Interlex is een vertaalbureau dat gespecialiseerd is in creatieve vertalingen: vertalingen die lekker lopen en die kloppen voor de doelgroep.
Geef een reactie